Şehzade Mehmet, Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın ilk oğlu olarak 1521 yılında İstanbul'da doğmuştur. 1543 yılında Manisa Sarayı'nda vefat eden Şehzade Mehmet, çocukluk döneminden itibaren zekâsı ve sanata olan düşkünlüğüyle dikkat çekmiştir. Eğitimini Eski Saray'da alan Şehzade Mehmet, ilerleyen yaşlarında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Matematik, Edebiyat ve Sanat alanlarında özel eğitimler almıştır.

1540 yılında Saruhan Sancağı'na atanarak askeri eğitim alanında kendini geliştiren Şehzade Mehmet, ardından Amasya Sancağı'na atanmış ve burada da çeşitli görevlerde bulunmuştur. Saruhan Sancağı'nda yaklaşık iki yıl süresince kesintisiz görev yapmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın Şehzade Mehmet'e büyük değer vermesi, Hürrem Sultan'ın hoşuna gitmemiş ve çeşitli girişimler sonucunda Şehzade Mehmet, Kanuni'den uzaklaştırılmıştır.

Şehzade Mehmet, ağabeyi Şehzade Mustafa'nın etkisiyle Amasya Sancağı'na gönderilmiş ve böylece babası Kanuni Sultan Süleyman'dan uzaklaştırılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın Şehzade Mehmet'in eğitimine büyük önem vermesi, bazı otoritelerce tahtın Şehzade Mehmet'e bırakılacağı söylentilerini ortaya çıkarmıştır. Bu durum, diğer taht varislerini endişelendirmiş ve Şehzade Mehmet, henüz tespit edilemeyen bir nedenle vefat etmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman, genç yaşta vefat eden şehzadesinin ardından uzun süre yas tutmuş ve onu özlemle anmıştır. Şehzade Mehmet'in ani ölümü, Kanuni Sultan Süleyman'ı derinden sarsmış ve "şehzadeler güzidesi" dediği oğlunun anısına Mimar Sinan'a 1543-1548 yılları arasında İstanbul'da Şehzadebaşı Camisi'ni yaptırmıştır. Oğlunun mezarının bulunduğu yere yakın bir üst kısma küçük bir taht koydurtmuştur.

Şehzade Mehmet'in vefatının ardından, Hümâşah Sultan isminde bir kızı kalmıştır. Şehzadenin ölümü hakkında çeşitli görüşler bulunmaktadır. Yapılan araştırmalarda, şehzadenin çiçek hastalığından öldüğü söylense de, bazı kaynaklarda eceliyle öldüğü hususunda bilgiler mevcuttur.

Şehzade Mehmet'in ölümünün ardından, Osmanlı İmparatorluğu'nda taht mücadelesi ve hanedan içi çekişmeler devam etmiştir. Şehzade Mehmet'in eğitimi ve sanata olan düşkünlüğü, Osmanlı sarayının kültürel zenginliğine katkıda bulunmuştur. Ayrıca, Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlunun anısına yaptırdığı Şehzadebaşı Camisi, Osmanlı mimarisinin önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Şehzade Mehmet'in kısa yaşamı, Osmanlı tarihine derin izler bırakmış ve babası Kanuni Sultan Süleyman'ın gözünde unutulmaz bir evlat olarak yer almıştır. Şehzade Mehmet'in hayatı ve mirası, Osmanlı tarihinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.