Şehzade Selim, I. Süleyman ve Hürrem Sultan'ın evlatlarından biri olarak 28 Mayıs 1524 tarihinde İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Hürrem Sultan döneminde Osmanlı padişahları eski sarayda yaşadıkları için çocuklar valideleriyle birlikte buraya getirilirdi. 16 yıl boyunca eski sarayda aldığı eğitimin ardından Konya Sancakbeyliği'ne askeri alanda kendini geliştirmesi amacıyla tayin edilmiştir. İki yıl sonra şehzadelerin sancağı olarak bilinen Saruhan, yani Manisa Sancağı'na atanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın oğulları arasında cereyan eden saltanat mücadelesi içinde kendisine hiç şans tanınmazken, diğer kardeşlerinin babaları Kanuni Sultan Süleyman'a karşı olmaları ve hastalıklardan kaynaklı olarak rakipsiz kalarak, babasının vefatından sonra görev yaptığı Manisa'dan İstanbul'a gelerek padişah olmuştur.

Şehzade Selim tahta çıkınca ilk olarak babasının cenazesi için Belgrad'a gitmiştir. Babasının sefer sırasında kuşatma esnasında vefat etmesini askerlerden gizlemiştir. Savaş meydanında padişahın vefat ettiğini duyan askerlerin motivasyonlarını kaybedeceklerini düşünerek, yeni padişah Belgrad'a ulaştığında ölüm haberini askere bildirmiştir. Haberi alan asker moral ve motivasyon açısından çökmüşse de Veziriazam Sokollu Mehmed Paşa'nın özverili gayretleri sayesinde Şehzade Selim'in ordusunun padişahın ordugaha yakın bulunması nedeniyle bu savaşın seyri değişmiştir.

Şehzade Selim döneminde devlet işlerinin büyük bir kısmı Veziriazam Sokollu Mehmed Paşa'ya bırakılmıştır. Bu zaman diliminde, padişahın damadı da olan Sokollu Mehmed Paşa, devlet idaresini sevmesi ve yöneticilik kabiliyetinden dolayı ülke yönetimini belli zaman aralığında Şehzade Selim tarafından devralmıştır. Sokollu Mehmed Paşa da ülkenin tamamen idaresini teslim alarak İkinci Selim'e bağlı olarak ülke yönetimini almış ve Sokollu Mehmed Paşa dönemi resmen başlamıştır.

İkinci Selim döneminde devletin büyümesi ve gücünde pek bir değişiklik görülmemiştir. Avusturya ile karşılıklı olarak Edirne Antlaşması imzalanmış ve İran ile ikili ilişkiler iyi olarak devam etmiştir. Yemen'de Osmanlı aleyhtarı hareketler karşısında gereken tedbirler alınarak çıkan isyanlar bastırılmıştır. Rusların, Kazan ve Astrahan hanlıklarını açmış olduğu savaş neticesinde Kırım hanına destek verilerek bu durum engellenmeye çalışılmıştır. Hem Rusların bölgedeki aktif faaliyetlerini kısıtlamak hem de İran coğrafyası üzerinde yapılacak askeri hareketler, yapılan Don-Volga kanal projesi ile engellenmiştir. İkinci Selim döneminde Akdeniz üzerinde hakimiyeti sağlamak amacıyla Tunus fethedilmiş, bu arada Kıbrıs'a çıkarma yapılarak resmen Ağustos 1571 tarihinde Kıbrıs, Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Birçok savaş ve sefere katılan Şehzade Selim, haremde bulunan hamamda ayağının kayması sonucunda düşerek ciddi anlamda yaralanmıştır. Hekimler tarafından tedavi edilmeye çalışılmış ise de 15 Aralık 1574 tarihinde vefat etmiştir. Ülke üzerindeki padişahlığı 8 yıl 2 ay 19 gün süren Şehzade Selim, Ayasofya Camii avlusuna inşa ettirilen türbeye defnedilmiştir. Şehzade Selim, tarihte ordunun başında sefere çıkmayan ilk padişahtır. Bu sebeple kendisinden sonra gelen bazı padişahlara kötü örnek olmuştur. Devlet işlerine doğrudan müdahale etmese de devletin yönetilmesi bakımından iyi yöneticileri devlet idaresine getirerek yapılan işlemleri denetlemiştir. Birçok sanat eseri Şehzade Selim döneminde yapılmıştır. Şehzade Selim, tarihte bir ilk olan Osmanlı şehzadelerinin sancağa çıkma usulünü değiştirerek sadece en büyük şehzadeyi veliaht olarak belirlemiş ve veliaht şehzadeyi sancağı olan Manisa iline göndermiştir.